Door: Christine Paris

Oproep tentoonstelling Noord-Zuid

Voor de oproep om in te zenden voor de tentoonstelling Noord-Zuid 2025 in Groningen (hier te bekijken) liep ik niet direct warm. Wat kan je daar nu van maken, behalve een mooie Noordpijl die ik vroeger, in het prille werkzame leven, altijd op tekeningen zette? Je kunt hele mooie noordpijlen tekenen dat zeker, Googel er maar eens op. Er zijn ook mooie quilt blokken met sterren/pijlen; het is maar hoe je het bekijkt. Voor mij was de vraag hoe vul ik dan dat zuid in? Ik begon er over te denken dat is toch stap 1 in het ontwerpproces.

Vervolgens ging ik googelen en rondvragen bij deze en gene, dat levert altijd reacties op die je denkproces stimuleren. Ik kreeg zelfs een tekstje toegestuurd van iemand die Noord-Zuid via Chat GPT op de digitale snelweg had uitgezet. Dat leverde bijzondere invalshoeken op geografisch politiek; sociaaleconomisch en cultureel economische vraagstukken zijn langs de noord- zuid lat te leggen.

De Vogeltrek

Ik heb mijn hart gevolgd op zoek naar de verbeelding van het natuurfenomeen Vogeltrek. Die mooie voorjaars – en najaarstrek. Hebben jullie ook dat bericht gelezen afgelopen maand over de kraanvogels die toen iets verder naar het westen over ons land trokken, omdat het in het oostelijk deel van Europa nog te koud was. Het bracht weer veel vogelaars op de been. Of wat denk je van het geluid van de overtrekkende ganzen in de wintermaanden die wat verder naar het zuiden afzakken omdat er koude lucht aan komt.

Voor die ganzen is er in ieder geval een mooi quilt blok de Flying geese. Dus dat was ‘eenvoudig’. Maar hoe verbeeld je de vogeltrek over een gebied, Nederland is daarvoor te klein. Die vogels gaan naar Afrika heen en weer en sommigen doen niet alleen ons land aan maar gaan naar het hoge noorden. Dus dat moet je meer op wereldschaal bekijken. De Bosatlas gaf uitkomst, uiteindelijk heb ik de Fysisch – geografische kaart, met de klimaatzones als basis inspiratie gebruikt.

Fysisch geografische kaart uit de Bosatlas, 56e editie, uitgeverij Nijhoff

Van kaart naar quilt

Eerst maar eens schetsen hoe de kaart te vertalen naar het ontwerp voor een quilt. Met kleurpotlood op een A5-je gaat dat heel snel. Ik heb mijn associatie en eigen kleurschema gevolgd, de tropen, naast droge woestijnen ook tropisch regenwoud, héél groen dus naast geel voor de droge gebieden. En groen en blauw (kou) voor de meer noordelijke en zuidelijke zones. Het resultaat gaf enig houvast.

Maar om dat te vertalen naar een quilt van 80 breed en 120 cm hoog; dat is nog wel even puzzelen. Die wereldkaarten zijn feitelijk breed en smal, een maat van 120 breed en 80 hoog had beter bij die ondergrond uit de atlas gepast, idee voor een volgende tentoonstelling?

Ik ben maar op een A3 gaan tekenen om die wereld kaart verder te vervormen naar lang en smal. De lijntekening van de kaart heb ik omgezet naar een collage met stroken gekleurd papier uit oude tijdschriften. Daarbij had ik nog steeds mijn eigen kleurschema gevolgd Het contrast tussen de tropische en de gematigde zone waar wij in wonen (van donker naar licht groen) was moeilijk te maken het werd gewoon veel ‘groene soep’.

De eerste collage met mijn eigen kleurcodes

Dus opnieuw beginnen en toch de kleurcodes uit de Bosatlas gehanteerd, die hebben ze niet voor niets zo gekozen. Ik had nu 2 collages op A3-formaat. Goed om naast elkaar neer te leggen, regelmatig te bekijken en me eigen te maken. Het voordeel van die vertaling naar collages was dat het ontwerp minder in mijn hoofd zat en ik de onderdelen beter kon afpellen, door ontwerpen, zo je het maar noemen wil.

Maar nu?

Hoe zorg je nu dat die vogeltrek zichtbaar wordt? Uiteindelijk gaat die over de zones heen en in het noordelijk halfrond is er meer vogelrek dan in het zuidelijke. Papier is geduldig, dus met plak en knipwerk kwam ik goed op dreef. Het noorden heb ik aangegeven met een noordpijl midden op het ontwerp, op de evenaar in kaart termen en daarom heen die vogeltrek geschikt over het noordelijk en het zuidelijk halfrond. Dus ook de Flying geese was met overtrekpapier op mijn collage geland, en dus uit mijn hoofd.

Ik had nu het ontwerp op A3 af en dat voelde goed, dus de uitdaging dat te vergroten naar 80 x 120. Door terug te rekenen welke vergrotingsfactor nodig is voor de hoogte en de breedte kon ik die delen die volgens de (vervormde) kaart woestijn- dus geel- moesten zijn intekenen op een grote papieren ondergrond. Daarnaast de begrenzing klimaatzones aangegeven waar de kleurovergangen naar het noorden en het zuiden ongeveer moesten komen.

Toen ik mijn collage af had in augustus 24 dacht ik, ik stuur in voor het beeldmerk, de quilt moest (toen nog) voor 1 januari ingediend zijn. Moet makkelijk kunnen denk je dan nog. Maar Ik had ook nog een ander project onder handen, dus eerst dat afmaken want er moeten niet nog meer ufo’s ontstaan en er liep ook nog een andere klus in de tuin, die meer tijd kostte dan ik voorzien had. Uiteindelijk begon ik pas begin december aan het feitelijke werk voor deze noord zuid quilt. Hoewel het een eenvoudig, modern, basisontwerp was werd het nog even stevig doorwerken.

Copyright kwestie

Een blog over copyright van Liesbeth Wessels (hier te vinden), bracht me ertoe op de valreep, net voor de kerstvakantie, uitgeverij Nijhoff van de Bosatlas te benaderen. Zodat ik toestemming kreeg de kaart die de basis voor mijn quilt is ook te kunnen gebruiken voor deze blog of een toelichting elders. De enthousiaste reactie uit die hoek was een extra stimulans om toch door te pakken. “Dat is geen probleem. Ik heb eerder contact gehad met … over het gebruik van de kaart als basis. Dat vinden we juist erg leuk. Ik heb haar toen een bestand van deze kaart uit de 56e editie toegestuurd.”

De 53e editie van de Bosatlas en quilten, dat zullen wel mensen zijn die aan hetzelfde project werken, werd er vanuit de uitgeverij gedacht. Ik ben dus benieuwd wat Liesbeth Wessels gemaakt heeft, vanuit haar richting art quilten, met haar (andere) kaart als basis inspiratie.

Op de valreep van het oude jaar kon ik de foto van mijn quilt insturen.

Een detail uit het eindresultaat

Tot slot

De sluitingsdatum voor de inschrijving van de tentoonstelling Noord-Zuid is 1 augustus. Ik ben benieuwd naar de diversiteit aan inzendingen rond dit thema, maar zal er nog even geduld voor moeten hebben. Pak de uitdaging aan zou ik zeggen.