Over copyrights wordt vaak luchtig gedacht. Daar let toch niemand op, dat zien ze toch niet? Lijkt wellicht een saai onderwerp, maar wel met handige tips hoe je toestemming kunt vragen.
Nee soms zal niemand het zien, maar dan nog sta je te pronken met andermans veren. Dat pronken hoort te gebeuren door de eigenaar van het idee. Doe dus recht aan het moois wat door een ander is bedacht. En vraag toestemming.
Jouw interpretatie van het beeld of van de tekst levert jou ook veren op om mee te pronken.
In het project van Tekst naar Textiel hebben we met de deelnemers aandacht besteed aan copyrights. Juist omdat men in dat project meestal aan het werk ging met tekst van iemand anders. In een aantal gevallen was de tekst alleen de interpretatie, maar een aantal keren was de tekst ook op de voorkant te zien.
Voorbeelden van beschermde werken zijn:
- Boeken, muziek en films
- Krantenartikelen
- Schilderijen, tekeningen en foto’s
Auteursrecht, Beeldrecht, Fotorecht (Copyrights)
Als je een kunstwerk (dus ook een quilt) maakt krijg je te maken met het auteursrecht. Een volledig eigen ontwerp is jouw eigendom en dat mag niemand namaken. Maar zodra jouw quilt is gebaseerd op een foto van een ander, een schilderij, een ontwerp, een TEKST of een herleidbaar deel van een idee van iemand anders, dan moet je toestemming hebben van de ontwerper.
Als een nagemaakt idee alleen in je eigen huis hangt, is er niets aan de hand. Dan is het voor eigen gebruik.
Soms zie je het © symbool (vaak in de voetnoot). Maar ook als dat niet is vermeld geldt nog, wat gemaakt is door een ander mag je pas gebruiken na toestemming. En dat geldt zeker als je het werk ergens laat zien. Vanaf het moment dat je zo’n quilt ergens presenteert (op een tentoonstelling, in een artikel van b.v. Quiltnieuws, in een etalage, een boek) moet je toestemming hebben van de maker. Zonder toestemming riskeer je een boete. En niet jij alleen, als het bijvoorbeeld gaat om een artikel in Quiltnieuws geldt dat ook voor het Quiltersgilde.
Het auteursrecht heeft een beschermde termijn van 70 jaar. Bij personen begint de termijn pas na overlijden. Bij een rechtspersoon, organisatie is de verjaringstermijn vanaf de publicatie, bekendmaking of presentatie. Dit betekent dat je goed moet (onder)zoeken. Het auteursrecht vervalt dus 70 jaar na overlijden van de auteur, schilder, fotograaf, tekstschrijven…
Herleidbaarheid en bronvermelding
Als je een enkel deel, enkele letters of een enkel woord gebruiken, is dat vaak niet herleidbaar tot een eigenaar van de tekst. Dat mag dus wel.
Zo gauw het citaat enkele regels omvat, is het herleidbaar tot de bron, dat mag dus niet zonder toestemming.
Een naamloos gedicht? Je moet zeker weten dat het naamloos is. Dus dat betekent heel goed zoeken. Ga altijd op zoek naar de oorsprong.
Bronvermelding moet je niet verwarren met toestemming hebben. Je moet toestemming hebben. Bronvermelding kun je doen en soms wordt daar expliciet om gevraagd.
Meer lezen over auteursrecht ?
https://wij-leren.nl/auteursrecht.php#:
Project van Tekst naar Textiel
In het proefproject had iemand een gedicht van Vasalis ; “de Tijd” als inspiratie gekozen.
Dit gedicht is volledig in haar quilt te zien. Zij heeft toestemming gevraagd en die heeft ze gekregen. Nu kan de quilt met tekst dus overal hangen. Aan de rechterkant in de gele strook is het volledige gedicht te lezen
Nelleke Kooij- Tijd voor quilten
Er zijn verschillende deelnemers geweest die toestemming hebben gevraagd en gekregen. Er is 1 quilt gemeld waarbij dit niet gelukt is.
Dus proberen loont!
Voorbeelden van quilts die toestemming hebben gekregen:
Joke Visch mocht het gedicht “Wanneer”van M.C Eberhart gebruiken, als de tekst met naam erbij opgehangen werd. Zij heeft haar quilt “Laat me gaan “genoemd
Sienke de Man heeft toestemming om het gedicht “Het licht is rond”te gebruiken mits de website van Pierre Kemp vermeld zou worden (www.pierrekemp.nl)
-
-
Joke Visch- Laat me gaan
-
-
Sienke de Man – het licht is rond
Maar hoe doe je dat nu; toestemming vragen
- ga op zoek naar de bron, naar de eigenaar. Begin op internet te zoeken. Kijk bij een foto onder eigenschappen.
Site om bij het zoeken te helpen voor wat betreft teksten: https://www.poetryinternational.com/nl/
Je kunt ook zoeken op de foto bij Google Afbeeldingen (handig voor foto’s, schilderijen, etc) https://www.google.com/imghp?hl=nl&tab=ri&ogbl
- zoek een contactadres, soms is dat een stichting, soms een uitgever, soms de artiest/auteur. Kijk op websites aan de onderkant van de home pagina, onder bijvoorbeeld leverings/gebruiksvoorwaarden.
- stel een mail op en leg uit wat je wilt gaan doen. Als je een quilt maakt vanuit een uitdaging van het Quiltersgilde, kun je dat ook noemen en verwijzen naar de site van het Quiltersgilde. (We zijn een vrijwilligersorganisatie zonder winstoogmerk dat is belangrijk om te vermelden).
- breng onder woorden, dat er geen sprake is van geldelijk gewin. Dat je er niets mee verdient.
- vertel meteen dat de quilt wellicht op een tentoonstelling komt te hangen, en dat daar wellicht foto’s van gemaakt worden.
- soms wordt gevraagd wat je er voor over hebt, dan leg je uit dat jij er niets mee verdiend. Dat een vergoeding dus belastend is. Stel voor de vergoeding op nihil te zetten.
- Als je antwoord krijgt, sla dit dan goed op !!! Dat is je bewijs dat je het mag gebruiken
In veel gevallen krijg je snel antwoord. En in de meeste gevallen krijg je toestemming. Soms met de eis dat de bron vermeld wordt of om een link te vermelden. Soms met de vraag een foto toe te sturen. Maar meestal met een leuke reactie…
Nu moet ik zelf aan de bak: Ik moest zelf toestemming vragen
Voor het thema Noord-Zuid heb ik een idee. Een idee waarbij de achtergrond uit een boek komt. Een leerboek in het onderwijs. Ik stuurde een mail naar Noordhoff en binnen 2 dagen had ik toestemming met een hoog resolutiefoto van het betreffende object.
En men wilde graag het uiteindelijke resultaat zien. Prettig geregeld….
Liesbeth Wessels
Aan dit onderwerp is eerder aandacht besteed onder de titel “Beeldrecht” in Quiltnieuws 129, september 2016 door Marjolein den Boer en Nienke de Lange)
https://www.quiltersgilde.nl/wp-content/uploads/2024/06/QN129-Copyright.pdf
Op de Meet&Greet van Artquilten “Kiek nou” mei 2019 is aandacht besteed aan copyrights. Daarbij is een handout uitgedeeld.
https://www.quiltersgilde.nl/wp-content/uploads/2024/06/copyrights-foto-docx.docx