Gastvrijheid, inspiratie voor een quilt
Het thema “Gastvrijheid” leidt niet bij iedereen meteen tot inspiratie of een idee voor een wedstrijdquilt.
Om die reden reiken we een aantal suggesties aan waar je vervolgens zelf verder over na kunt denken om tot een ontwerp te komen.
Vandaag is de beurt aan mij.
Als ik aan Gastvrijheid denk komen een aantal dingen bij mij boven:
- Ontmoeten
- Begroeten, welkom heten
- Delen
- Belangstelling tonen
- Vriendelijkheid
- Onzelfzuchtigheid
- Trakteren
Als je deze termen zo ziet lijkt het allemaal wat abstract, maar over de hele wereld zijn er allerlei soorten gewoontes en rituelen om gasten te verwelkomen. Daarvan heb ik er een aantal bij elkaar gezocht.
Vóór Corona waren we in Nederland gewend om gasten in elk geval een hand te geven en als je ze iets beter kende zelfs 3 zoenen. Van meerdere mensen heb ik inmiddels begrepen dat ze het niet erg vinden dat dat niet meer “gewoon” is. Het voorkomt in elk geval veel verkoudheden en waarschijnlijk ook Coronabesmettingen. Maar hoe dan wel?
Je kunt je gastvrijheid in je eigen huis op meerdere manieren tonen. Door vriendelijk en belangstellend te zijn naar je gasten, door ze te voorzien van hapjes en drankjes, door een maaltijd voor ze klaar te maken of door ze zelfs een bed aan te bieden voor de nacht met een lekker ontbijtje de volgende ochtend. Dit wordt beslist gewaardeerd.
Delen kun je doen door bijvoorbeeld te koken voor iemand in je omgeving, iets in de supermarkt kopen en na het afrekenen in een doos doen voor de voedselbank, een taart brengen bij je nieuwe buren, je auto uitlenen enz.
Elke cultuur heeft haar eigen gewoontes en rituelen
Bij de Zulu’s in Zuid-Afrika wordt je als bruid (in je witte jurk) op een bijzondere manier welkom geheten door je schoonfamilie: Zij slachten een koe en de nieuwe schoondochter mag een handje geld in de bloederige maag stoppen. Dan hoor je er helemaal bij!
Brazilianen zijn vrolijke en gastvrije mensen. Als ze met je praten staan ze dichtbij en lichamelijk contact is daarbij heel gewoon. Het hangt ervan af in welk deel van het land je je bevindt of er 1, 2 of drie zoenen worden gegeven bij een ontmoeting tussen bekenden.
In Benin, in Afrika, wordt voor het diner het grootste schaap uit de kudde geslacht en verschijnt iedereen in zijn beste pak. Niets is teveel om het de gast naar de zin te maken.
Bij het zoeken naar welkomstrituelen en gebruiken overal ter wereld kwam ik ook een lijstje van Rituals tegen. Het is zo geschikt voor dit onderwerp dat ik het onverkort heb overgenomen:
Ontdek tien wereldwijde tradities voor vriendelijkheid
DOOR LAURA WABEKE
Om meer vreugde en geluk te verspreiden, onderzochten we hoe mensen over de hele wereld vriendelijk zijn voor elkaar. We lichten oude tradities uit, maar ook modernere manieren waarmee aardigheid wordt getoond. Misschien inspireert het je om vandaag nog het verschil te maken door aardig te zijn voor jezelf of voor iemand anders.
Afrika: Ubuntu
Dit begrip is populair geworden door Zuid-Afrikaanse leiders zoals Nelson Mandela en aartsbisschop Desmond Tutu, maar het idee is algemeen bekend bij veel Zuid-Afrikaanse culturen. Het woord komt van het Nguni-spreekwoord “umuntu ngumuntu ngabantu”, dat zoiets betekent als “een persoon is een persoon door andere personen”. In Malawi heet het uMunthu. En in Zimbabwe noemen de Shona het unhu. In al deze talen is de betekenis hetzelfde: “Ik ben omdat wij zijn.” Samengevat komt het erop neer dat je geïsoleerd van anderen geen mens kan zijn en dat relaties binnen een groep belangrijker zijn dan ieder individu.
Het diepe gevoel dat we slechts mens zijn door de menselijkheid van anderen. En dat het werk en de prestaties van anderen graadmeters zijn van dat je iets in deze wereld hebt bereikt.
NELSON MANDELA
Voor sommigen is Ubuntu een zielskracht die iemand drijft tot onzelfzuchtige daden die goed zijn voor de gemeenschap. Het uit zich in vriendelijkheid en medeleven, zoals bronnen delen en voor elkaar of voor de kinderen in een gemeenschap zorgen. Het is geen wonder dat de uitspraak “Er is een dorp nodig om een kind groot te brengen” uit Afrika stamt.
Japan: Omotenashi
Japan staat in het algemeen bekend als het meest beschaafde land ter wereld. De onbaatzuchtige gastvrijheid stamt af van een gebruik dat “motenashi” of “omotenashi” wordt genoemd. Deze hoeksteen van de Japanse cultuur steunt op de eeuwenoude traditie van de sadō (theeceremonie). Een theeceremonie is meer dan alleen het serveren en drinken van thee. Een van de primaire doelen is om ervoor te zorgen dat alle wensen van de gast vervuld worden, zonder dat je er iets voor terug verwacht. Van de gast wordt verwacht dat hij dankbaarheid toont voor de gastvrijheid van de gastheer. Dit creëert een sfeer van harmonie en respect.
Omotenashi wordt vaak vertaald als “gastvrijheid”, “dienstbaarheid” of het anticiperen op wat de ander nodig heeft. Lang voordat COVID-19 het een wereldwijde norm maakte om op openbare plekken een mondkapje te dragen, gebruikten Japanners al chirurgische maskers om te voorkomen dat anderen verkouden zouden kunnen worden. Buren schenken ook waspoeder aan elkaar voordat ze hun huis gaan verbouwen, zodat je het onvermijdelijke stof uit je kleren kunt wassen.
Griekenland: Philoxenia
In het oude Griekenland werd gastvrijheid beschouwd als een gebod van de goden, vooral van Zeus (Xenios), de god van vreemdelingen en reizigers. Als er een onbekende aanklopte, was je verplicht om hem zonder vragen te stellen te verwelkomen en hem voedsel en onderdak aan te bieden. Van de gast werd verwacht dat hij of zij respect toonde door niet langer te blijven dan nodig was. Hield iemand zich niet aan deze voorschriften, dan riskeerde je de wraak van de goden. En we weten allemaal hoe meedogenloos die zijn.
De Griekse woorden xenia (gulheid tonen aan reizigers die ver van huis zijn) en philo (zorgen voor) worden gecombineerd in het concept van philoxenia, of liefde voor vreemden (en later hospitum, of gastvrijheid).
Italië : Caffè Sospeso
In Italië verkopen ze “caffè sospeso” of “zwevende koffie.” Deze traditie begon meer dan 100 jaar geleden in Napels. Mensen die een goede dag hadden gehad of die gewoon aardig wilden zijn, bestelden in een koffiebar een “zwevende” koffie naast hun eigen koffie. Dit betekent dat je betaalt voor twee kopjes koffie, maar je drinkt er maar één. Iemand anders kan dan op een later moment gratis de “zwevende koffie” bestellen. Een aardig kopje koffie dus.
Singapore: De Singapore Kindness Movement
Singapore is zelfs een stap verder gegaan en heeft vriendelijkheid verheven tot een officiële beweging: de Singapore Kindness Movement. Deze beweging is een non-profit organisatie, met de voormalige minister-president Goh Chok Tong als inspiratiebron. Het staat bekend als een officieel “Institution of Public Character” en inspireert de lokale bevolking met borden op bussen en tips op de website tot “barmhartigheid”. Je kunt zelfs een online quiz doen om erachter te komen hoe vriendelijk je zelf bent en hoe je nóg vriendelijker wordt.
Iran: Muur van Vriendelijkheid
In 2015 werd anoniem een “wall of kindness” opgezet in Mashbad, en het idee verspreidde zich razendsnel door heel Iran. Een “wall of kindness” is een openbare plek waar je kleding, voedsel en eigenlijk alles wat je niet langer zelf meer nodig hebt kunt doneren. Als een voorbijganger iets nodig heeft, mag hij dat gratis meenemen. De beweging komt voort uit de Perzische cultuur en de woorden van oude dichters, zoals Rumi, die de daden van goedheid verdedigden. Deze geest van goedheid is ook aanwezig in de Perzische etiquette, of taarof, die beleefdheid bij elke sociale interactie op de eerste plaats stelt.
Nieuw-Zeeland: Kaitiakitanga
Je kunt vriendelijk zijn voor jezelf, voor anderen en voor de wereld waarin je leeft. Nieuw-Zeeland is een uitstekend voorbeeld van een land met een cultuur die dat onderstreept. Kaitiakitanga betekent ‘voogdijschap’ en ‘bescherming’. Het is het gebruik van kaitiaki, het Māori-concept van voogdijschap over de hemel, de zee en het land. Het is een manier om de omgeving te beheren, op basis van het wereldbeeld van de Māori. De lokale iwi (stam) stelt een persoon of groep personen aan als voogd van een meer of bos. Leuk weetje: in 2017 gaf de regering van Nieuw-Zeeland de Whanganui River op het Noordereiland dezelfde wettelijke rechten als mensen. Dit betekent dat iemand die schade toebrengt aan de rivier op dezelfde manier wordt gestraft als wanneer het om een persoon gaat.
Het Joodse Poerim-feest
Een van de belangrijkste liefdadigheidsgebruiken tijdens het Poerim-feest, is ‘mishloach manot’, het geven van voedsel. Het geven van een mitzvah – beter bekend als ‘goede daad’ – en geven aan de armen, ouderen en de minderbedeelden beschouwt men als een daad van vriendelijkheid.
Filipijnen: Tulong
Tulong betekent dat je iemand helpt die tijdelijk maar onmiddellijk hulp nodig heeft. Het kan gaan om het delen van voedsel of geld, maar ook om het aanbieden van een slaapplaats. Na een golf van natuurrampen, wanneer duizenden mensen in onmiddellijke nood verkeren, is tulong een vanzelfsprekend concept. Het begon aanvankelijk op kleine schaal, waarbij familieleden elkaar hielpen, maar het is uitgegroeid tot nog veel meer variaties van geven. Tulong-aral betekent bijvoorbeeld hulp in de vorm van onderwijs.
China: Mudita
Ken je het begrip ‘Schadenfreude’? Het is een complexe emotie waarbij je in plaats van mededogen, plezier beleeft als je ziet dat iemand pech heeft. Het Chinese concept van Mudita betekent precies het tegenovergestelde. Het stamt van de Boeddhistische traditie van onzelfzuchtigheid, en draait om het geluk dat je ervaart als iemand anders geluk heeft of een doel heeft bereikt. Deze waardering voor en van andere mensen kun je cultiveren via meditatie en mindfulness.
Met dank aan RITUALS
In volgende blogberichten komt nog veel meer inspiratie voorbij. Veel plezier met het ontwerpen van een quilt voor de wedstrijd!
Marjolein van der Eijk
Dit is het derde inspiratieblogbericht voor het thema “Gastvrijheid”
Het eerste bericht kun je hier lezen: Een nieuwe wedstrijd! Doe je mee?
Het tweede bericht is hier te vinden: Gastvrijheid, meer dan een kopje thee drinken?
Volgende week dinsdag een volgend inspiratieverhaal !
